Poortje bij De Moriaan

Het huis De Moriaan dateert voor wat de kelder en de zijmuren betreft uit de dertiende eeuw. Het gebouw heeft toen vermoedelijk een houten voorgevel gehad. In later eeuwen is het pand verschillende keren ingrijpend verbouwd. Een granaat, die tijdens de bevrijding in 1944 het achterste gedeelte van De Moriaan trof, leidde verder verval in. In 1956 werd De Moriaan verkocht aan een zakenman. Deze wilde het pand slopen om er een moderne winkel neer te zetten. Toen deze plannen bekend werden, werd er direct actie gevoerd. Toch nam de Bossche gemeenteraad in oktober 1956 het besluit dat De Moriaan gesloopt mocht worden.

Er kwam een grootscheepse reddingsoperatie op gang. Er werden brieven naar de minister geschreven, er verschenen ingezonden stukken in de pers, en ook landelijk kreeg de kwestie de aandacht. De Volkskrant plaatste een artikel onder de kop 'Belegerde Moriaan krijgt hulp'. Gewezen werd op het mooie dat al in Den Bosch gesloopt was: de Roodenburg, de stadspoorten, de Lakenhal, het Keizershof, het oxaal uit de Sint Jan.

Het gevolg was, dat de minister weigerde De Moriaan af te voeren van de voorlopige lijst van monumenten: nu kon het niet meer gesloopt worden. De zakenman had zich na de negatieve reacties al snel teruggetrokken, en burgemeester Loeff verklaarde geschrokken dat hij zich 'gaarne en enthousiast achter het behoud en de restauratie van De Moriaan zou stellen'. In februari 1956 werd De Moriaan aangekocht door de gemeente Den Bosch. Van mei 1961 tot en met 1966 werd het pand gerestaureerd.

Achter De Moriaan in de Marktstraat kwam een achteruitgang. Voor die uitgang moest een stijlvolle oplossing gevonden worden. Die vonden de restaurateurs in Hoeven bij Breda. In Hoeven stond tot 1963 het Hooghuis. Het was een zeventiende eeuws woonhuis, waarin tal van illustere bewoners van deze gemeente gewoond hadden. Evenals De Moriaan was het in de loop der tijden in verval geraakt. Sloop dreigde daar eveneens, en ook daar wendde in 1960 een aktiegroep zich tot de minister. De Westbrabantse aktie heeft echter niet tot behoud van het pand geleid; de minister gaf een sloopvergunning af. In 1963 werd het Hooghuis gesloopt. Enkele waardevolle onderdelen zouden bij restauraties elders gebruikt kunnen worden. Op deze manier kwam de zandstenen omlijsting van de voordeur (bestaande uit pilasters met basementen en kapitalen, en een geblokte boog met het jaartal 1685) naar Den Bosch, om opgenomen te worden bij De Moriaan.